“De schone schijn, wij zijn veranderd…”

In onze dagelijkse beleving ziet de binnenkant van bedrijven er niet anders uit dan 10-15 jaar geleden. Toch is de maatschappij, en daarmee de manier waarop we met elkaar omgaan, veranderd. Denk aan het rookverbod, de opkomst en het gebruik van Social Media en de toenemende en veranderende rol van televisie in ons leven. Gelijkmatige kleine stapjes vallen niet op, zo lang ze maar collectief worden geaccepteerd?

Er is al heel veel onderzoek gedaan naar en geschreven over de invloed van Social Media en televisie op ons dagelijkse doen. Sociale structuren zijn flink op de schop gegaan. Sociale omgangsvormen en relaties ondervinden de grootste invloed. De invloed hiervan op de werkvloer, als belangrijk onderdeel van ons dagelijkse doen, valt mij meer en meer op. Of is dit een schoolvoorbeeld van selectieve perceptie?

Zo zie ik bijvoorbeeld gedragsveranderingen waarbij ik een link durf te leggen naar soap series. Een soap is ‘een tv-serie over gebeurtenissen uit het dagelijks leven’. Eenzelfde groep mensen wordt uitvergroot in beeld gebracht. Het gaat vooral over problemen die de personages met en onder elkaar hebben. Relaties (haat, liefde, macht, etc) en omgangsvormen spelen feitelijk de échte hoofdrol. Paternalistisch, moraliserend, ethisch profilerend, trendsettend en soms ook taboe brekend.

De soap personages zelf zijn ook niet bepaald ‘echt’ te noemen. Knappe acteurs, perfecte make-up en verzorging, ontbreken van de gebruikelijke dagelijkse dingetjes. Vrijwel altijd in gezelschap van of in verbinding met anderen om te kunnen profileren. We weten het allemaal: het zijn het zorgvuldig vormgegeven 'role models', voorbeelden voor 'wannabees'.

Het gaat mij nu niet om of de soap ‘het ei’ is en de medewerker ‘de kip’ of omgekeerd. Feit is dat er soap-invloed is op de samenleving, leidende tot gedragsveranderingen. Omgaan met deze gedragsveranderingen (perfect overkomen op anderen, moraliserend, overdreven profilering, altijd druk lijken te zijn, interessant gevonden willen worden) speelt daarmee ook in de bedrijfscultuur een grotere en dominantere rol. Collega’s die oh zo druk, druk, druk zijn met zich profileren, veel communiceren, invloed uitoefenen op relaties en omgangsvormen, maar daarbij niet die aandacht hebben voor datgene waarvoor ze worden beloond: hun werk doen! Doordat deze ‘acteurs’ directe invloed hebben op hun omgeving, verschuift de focus van die omgeving van het uitvoeren van taken naar interne politiek. Immers, je moet jezelf indekken tegen dit gedrag.

Voor leidinggevenden, maar ook voor change managers is deze schone schijn een belangrijke ballon om lek te prikken. Dit gedrag kan namelijk het accepteren en doorvoeren van veranderingen in de weg staan. Laten we eens wat vaker in de spiegel kijken. Wat is echt en wat niet. Voor collega’s die dat zelf niet doen houden we graag de spiegel vast.

---------

“Vind je dat nou niet erg?”

Al meerdere decennia werk ik als leidinggevende, waarvan vele jaren in de rol van interim directeur. Dat laatste doe ik vanuit mijn eigen consultancy bedrijf.

Op de welbekende feestjes en sportverenigingen moet ik toch geregeld nog wat meer tekst gebruiken om eenduidig uit te leggen wat ik dan precies doe. Beetje tegenstrijdig voor mijn gevoel is dat wel; op dergelijke bijeenkomsten praat ik liever niet te veel over mijn werk. De uitspraak van een ex-collega dat ‘consulting’ wel erg vaak wordt op één hoop wordt gegooid met ‘insulting’ leeft blijkbaar op meer plekken in de maatschappij. De bekende verhalen over graaiende managers doen dit uiteraard geen goed. En ja, eerlijk gezegd ken ik van dichtbij ook verhalen die het imago van dit mooie vak geen goed doen.

Managers, statutair directeuren, DGA's, leidinggevenden – het zal u niet verbazen- denken dan ook vaak niet anders over consultants dan ‘de gemiddelde Nederlander’. Een combinatie van ervaringen, ondernemersborrelverhalen en vooroordelen? Hoe dan ook, de eerste gesprekken beginnen vaak met een 1-0 achterstand voor de consultant, ook al ligt het initiatief voor de afspraak bij de potentiële opdrachtgever. Opbouwen van vertrouwen, goede referenties, garanties en uiteraard ook overtuigen vanuit persoonlijke kracht dat de vent die tegenover ze zit niet uit zulk hout is gesneden. Pas dan kom je toe aan inventarisatie van de echte onderliggende problematiek. En ja, in ieder vak of beroep zijn mensen te vinden die de kantjes ervan af willen lopen of het simpelweg niet kunnen, van handwerkers tot medisch specialisten.

De onderliggende problematiek, de reden dat ik daar aan tafel zit, moet 100% helder te krijgen zijn. Evenals hoe en wat de ondernemer denkt, over welke koers hij wil gaan varen om zijn ambities vorm te kunnen geven. Hoe ziet hij zijn eigen organisatie? Durft hij daar écht ongekleurd eerlijk over te zijn? Welke acties zijn al geprobeerd of ingezet? Wat ging er goed en wat niet? Middels duidelijk geformuleerde vragen en scherp zakelijk inzicht is dan vrij snel inzichtelijk te krijgen waar de schoen wringt (of niet!). Immers, de ondernemer moet geholpen worden.

De goede consultant heeft door opleidingen en ervaringen geleerd om zichzelf in korte tijd te verdiepen in de bedreigingen en kansen van organisaties en mogelijke helder geformuleerde oplossingen te bedenken die vervolgens geïmplementeerd kunnen worden. Want dat zoekt de ondernemer namelijk! Ze willen geen consultant of interim manager; ze willen een oplossing voor iets waar zij geen tijd voor hebben, of wat zij niet kunnen of niet durven.

Strategie is des ondernemers… ondernemen is samenwerken met mensen die hoofdzakelijk hetzelfde doel nastreven. Dat betekent dus ook dat je de rest van de organisatie mee moet zien te krijgen als je vooruit wilt. Doelen opnieuw formuleren en vooral blijven communiceren. Zorgvuldig manoeuvreren met de heersende angst, onzekerheid, bedreigingen maar ook met de kansen die gaan komen. Gevoel voor de heersende cultuur, maar ook duidelijk kunnen en durven zijn. Lijnen durven trekken. Mensen ondersteunen die wel willen maar net iets te kort komen. Maar ook resoluut durven zijn: niet iedereen kan of wil mee.

Die cocktail van leuke ingrediënten maakt mijn vak nu zo leuk. Het is afwisselend, uitdagend, maar ook belonend als je doelen worden gehaald. En ja, het is soms druk, je moet soms impopulaire maatregelen durven nemen. En dat moet je goed kunnen onderbouwen.

---------

De kracht van ondernemerschap…

Onlangs werd ik voor een informatief gesprek uitgenodigd door de DGA van een technische handelsonderneming met ±100 medewerkers. De ontvangst was hartelijk en gastvrij. De inrichting van het bedrijf (dat aan de buitenkant strak en modern was vormgegeven) straalde de jaren ’90 uit.

Tijdens het gesprek vertelde hij me dat de onderneming omzet en winst vast wist te houden, ook in de moeilijke jaren. Het assortiment producten dat met name in lage lonen landen wordt ingekocht, voldoet aan de wensen en behoeften van de klanten. De markt is nog stabiel maar staat aan de vooravond van forse wijzigingen. De verkoop medewerkers waren in staat hun ‘territorium’ te verdedigen. Maar waarom werd ik dan uitgenodigd?

Al snel kwam ik achter de oorzaak: de DGA  voelt aan dat hij op dit moment hulp van buitenaf nodig heeft. De klanten gaan anders inkopen; van ‘vaste goede relatie’ naar ´de laagste prijs´. Over zijn verkoopteam is hij niet tevreden; ze geven alleen maar meer korting. Daarnaast blijkt dat de grotere concurrent wèl in staat is te groeien door continu te innoveren. Dat de markt niet verder groeit weet de DGA ook, de angst is dat zijn onderneming marktaandeel gaat verliezen aan de slimmere concurrent!

Doordat deze gedreven ondernemer vele jaren hard heeft gewerkt en continu alléén voor de kar heeft gelopen, wachten de medewerkers braaf af hoe de DGA dit gaat oplossen. Hem ontbreekt nu echter de energie met het hele team aan de slag te gaan, om ze klaar te stomen voor ‘the times to come’. Deze DGA heeft tijdig ingezien waar zijn eigen grenzen liggen, het getuigt dan ook van kracht (en ondernemerschap) dat hij nu hulp inroept.

---------

De bouwmarkt erfenis voor ondernemers….?

In een van de discussies op BNR werd me gevraagd waarom ik me beperk tot algemeen- heden als "hulpmiddelen, methoden en technieken", nadat ik de nieuwsgierigheid heb geprikkeld met het onderwerp en de introductie; onthullingen volgen niet….

Mijn blogs zijn dan ook zeker niet bedoeld om u 'les te gaan geven'; maar meer u te informeren over mijn ideeën over recente ontwikkelingen en wellicht zelfs te prikkelen. Mijn doelstelling is in die zin dan ook tweeledig: los van het prikkelbelang (het u stimuleren tot dieper nadenken over...) biedt ik beroepshalve bedrijven ondersteuning in strategische processen. Hiermee is dus het informatiebelang gediend.

Dat brengt me dan meteen op het volgende: meer en meer hebben we in Nederland (ik noem ze hier gemakshalve even) de “doe-het-zelf-ondernemers”. Ondernemers die gebaseerd op hun eerdere successen de overtuiging aanhangen dat als ze een onderneming kunnen opbouwen, deze ook kunnen herstructureren.

Net als dat in onze samenleving het “zelf-dokteren-via-websites” op gang komt (met alle gevolgen van dien voor de gezondheid), doe “we” dat ook met het genezen van “zieke” bedrijven. Beetje lezen op internet, modelletje projecteren, een trucje doen en dan zal het wel goed komen.... alsof consultancy en strategie iets is wat een ondernemer er “wel even bij kan doen”, alsof ondernemerschap en strategie / verandermanagement hetzelfde zijn.

U zult mij niet horen zeggen dat dat niet zo hoeft te zijn; we kennen allemaal wel voorbeelden waar het prima is gegaan. Echter kennen we ook allemaal voorbeelden (vaak zijn dat er meer…) waar pas erg laat professionele ondersteuning wordt ingeschakeld. Dat de schade dan moeilijker te herstellen is behoeft geen nader betoog. Goedkoop blijkt dan in ene duurkoop te zijn….

Zou het wellicht zo zijn dat je zelfs of juist als MKB'er, niet alles zelf moet willen doen?  Uit vermeend kostenbesparing oogpunt kan die verleiding best groot zijn. Mijn stelling is (en ik daag u uit hierop te reageren): “Ieder zijn vak: concentreer je op je core business en schakel voor andere onderwerpen mensen in die er voor hebben geleerd”.

---------

De toekomst is niet meer wat het geweest is….

Ik hoef er niet veel tekst aan te wijden om u te overtuigen dat de markten van morgen anders zijn dan die van vandaag. Wat vandaag essentieel is voor uw onderneming, kan morgen wellicht een struikelblok worden. Ook dat is niets nieuws…. Kijk naar de geschiedenis en herken de patronen…

Wat echter uitdagender gaat worden is de vraag hoe nu beslissingen te nemen met een grote kans op succes in de toekomst! Alleen intuïtie –het welbekende ondernemersgevoel- is niet meer toereikend; wat in ieder geval kan bijdragen aan succes is een combinatie van kennis en kunde.

Het begint allemaal met de verwachting of voorspelling hoe de markten zich de komende jaren gaan ontwikkelen. Op zich al een lastige vraag…. In de jaren ’90 dacht men nog dat internet voor thuisgebruik geen toepassing zou vinden…. We weten nu allemaal wel beter. “Allemaal leuk en aardig” zult u nu zeggen, “maar hoe kun je dan zo betrouwbaar mogelijk voorspellen?” Onafhankelijk van de optimisten en pessimisten onder ons; hiervoor zijn diverse hulpmiddelen, methoden en technieken beschikbaar welke zich al decennia in de multinationals hebben bewezen.

Experts op het gebied van trends en forecasting verwachten dat het komende decennium gekenmerkt zal gaan worden door een drietal trends: liberalisering, globalisering en technologische ontwikkeling. Klinkt leuk om dat te weten, het blijven toch container-begrippen.

Maar wat betekent dit concreet voor de producten en diensten van uw organisatie? Of leuker: hoe kunt u ervoor zorgen dat juist u op de concurrentie voorloopt door als eerste dat gat in de markt voorspelt te hebben? Ook dit zal u niet verbazen: verder vooruit kijken in een sterk fluctuerende markt vraagt een ander model en heeft meer onzekerheden dan inspelen op een juist ingezette trend in een rustige markt.

De kunst begint er dus mee de juiste methode voor de situatie van uw onderneming te kiezen. Vervolgens dient u ervoor te zorgen dat dit op de juiste wijze wordt geïmplementeerd in uw organisatie. Helaas zijn zelfs de meest besproken voorspellers ook de meest bekritiseerde… wordt het regen of zonneschijn? Continu bijsturen van de verwachtingen (en de daaruit volgende acties) is noodzakelijk. Het is daarom ook logisch  dit strategisch denken een vaste plaats op de management agenda te geven. Hoe gaat dat bij u?